Trao đổi nghiệp vụ về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Thứ hai - 09/07/2018 19:47

Hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về dân sự nói riêng đã từng bước được cụ thể hóa, qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung, đến nay đã cơ bản đáp ứng tốt tiến trình cải cách tư pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng và các đương sự tiếp cận được các văn bản quy phạm pháp luật, là tiền để cho các đương sự tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình hoặc thông qua người bảo vệ quyền lợi cho họ.

Tuy nhiên qua thực tiễn cho thấy một số trường hợp về bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự (bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng) cho đến nay vẫn chưa được quy định cụ thể, dẫn đến có nhiều cách hiểu và áp dụng khác nhau, dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng pháp luật.

Vì vậy trong phạm vi bài viết này, tác giả xin nêu ra một trường hợp cụ thể và các quan điểm cụ thể để mong nhận được sự chia sẻ kinh nghiệm của các độc giả, nhằm rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân trong quá trình công tác.

Tóm tắt nội dung vụ án: Vào ngày 10/02/2018, do mâu thuẫn cá nhân nên Y Khang Niê, sinh năm 1995, trú tại huyện Cư Kuin đã dùng dao chém Y Huen Êban, sinh năm 1997 gây thương tích 15% tạm thời 12 tháng. Y Huen phải nằm điều trị tại Bệnh viện đa khoa tỉnh 10 ngày, toàn bộ viện phí (15.000.000đ) đã được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán, Y Huen không phải đóng tiền viện phí;

Ngày 06/3/2018 Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Y Khang Niê, về tội Cố ý gây thương tích, theo khoản 2 Điều 134 Bộ luật hình sự, Viện kiểm sát cùng cấp đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can nêu trên;

Trong thời hạn điều tra, người bị hại là Y Huen Êban yêu cầu bị can phải bồi thường tổng số tiền 50.000.000đ, trong đó bao gồm 15.000.000đ tiền viện phí. Bị can không đồng ý bồi thường số tiền 15.000.000đ này vì cho rằng đây không phải là số tiền do người bị hại chi trả cho Bệnh viện mà là do cơ quan Bảo hiểm chi trả. Quá trình điều tra, Cơ quan điều tra không đưa cơ quan Bảo hiểm vào tham gia tố tụng.

Với nội dung trên, đã có 03 quan điểm khác nhau, cụ thể như sau:

Quan điểm thứ nhất cho rằng: Việc người bị hại yêu cầu bị can phải bồi thường tổng số tiền 50.000.000đ, trong đó bao gồm 15.000.000đ tiền viện phí là hợp lý nên buộc bị can phải có trách nhiệm bồi thường; bởi vì mặc dù số tiền 15.000.000đ tiền viện phí, người bị hại không phải đóng, nhưng đây là quyền lợi của người bị hại được hưởng chứ không phải là cơ quan Bảo hiểm thanh toán thay cho bị can, giả sử người bị hại không được hưởng chế độ này thì bị can cũng phải chịu số tiền này cho người bị hại, trong trường hợp này do người bị hại đã được cơ quan Bảo hiểm thanh toán nên người bị hại đương nhiên được hưởng số tiền này từ bị can. Vì vậy cần buộc bị can phải có trách nhiệm bồi thường cả số tiền này cho người bị hại. Việc Cơ quan điều tra không làm việc với cơ quan Bảo hiểm là đúng quy định, bởi vì việc chi trả tiền viện phí cho người bị hại là theo chế độ do Nhà nước quy định, được trích ra từ quỹ bảo hiểm y tế chứ không phải tiền của cơ quan Bảo hiểm.

Quan điểm thứ hai cho rằng (cũng là quan điểm của tác giả): Số tiền 15.000.000đ viện phí như đã nêu trên thì bị can không phải bồi thường, bởi vì theo quy định tại điểm a mục 5 phần I và tiểu mục 1.1, mục 1 phần II, Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP, ngày 08/7/2006 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quy định về thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, như sau:

“I. VỀ NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG:

……………………………………………………………….

5. Nghĩa vụ chứng minh của các đương sự

a) Người bị thiệt hại yêu cầu bồi thường thiệt hại phải nêu rõ từng khoản thiệt hại thực tế đã xảy ra, mức yêu cầu bồi thường và phải có chứng từ hoặc giấy biên nhận hợp lệ về các khoản chi phí hợp lý, về thu nhập của người bị thiệt hại.

“II. XÁC ĐỊNH THIỆT HẠI:

1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm:

Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm được bồi thường bao gồm:

1.1. Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại bao gồm: Tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế; tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp X-quang, chụp cắt lớp, siêu âm, xét nghiệm, mổ, truyền máu, vật lý trị liệu... theo chỉ định của bác sỹ; tiền viện phí; tiền mua thuốc bổ, tiếp đạm, tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại theo chỉ định của bác sỹ; các chi phí thực tế, cần thiết khác cho người bị thiệt hại (nếu có) và các chi phí cho việc lắp chân giả, tay giả, mắt giả, mua xe lăn, xe đẩy, nạng chống và khắc phục thẩm mỹ… để hỗ trợ hoặc thay thế một phần chức năng của cơ thể bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại (nếu có)”.

Mặt khác, tại điểm a khoản 1 Điều 590 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm:

“1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:

a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, …”

Tại khoản 1 Điều 48 Bộ luật hình sự năm 2015 quy định về việc bồi thường thiệt hại:

“1. Người phạm tội phải … bồi thường thiệt hại vật chất đã được xác định do hành vi phạm tội gây ra”.

Như vậy với các quy định nêu trên cho thấy khoản tiền viện phí trong trường hợp này là do cơ quan Bảo hiểm chi trả từ nguồn quỹ bảo hiểm y tế chứ không phải do người bị hại chi trả, nên người bị hại không bị thiệt hại thực tế về số tiền viện phí, vì vậy bị can không phải bồi thường. Đối với cơ quan Bảo hiểm là cơ quan thực hiện việc thanh toán viện phí theo chính sách của Nhà nước, người bị hại thuộc diện không phải đóng viện phí, nên không cần thiết phải đưa cơ quan Bảo hiểm vào tham gia tố tụng.

Quan điểm thứ ba cho rằng: Cơ quan bảo hiểm là cơ quan “bị thiệt hại” do phải chi trả tiền viện phí cho người bị hại, xuất phát từ hành vi trái pháp luật của bị can gây ra. Chính vì vậy cơ quan tiến hành tố tụng cần phải xác định cơ quan Bảo hiểm là “nguyên đơn dân sự” và phải đưa họ vào tham gia tố tụng để xác định mức độ thiệt hại, quan điểm về số tiền 15.000.000đ đã chi trả viện phí cho người bị hại.

Do có 03 quan điểm khác nhau như đã nêu trên, để xử lý về trách nhiệm dân sự trong vụ án hình sự được thống nhất và đúng với quy định của pháp luật, tác giả mong nhận được những góp ý, những quan điểm quý báu của các độc giả trong và ngoài Ngành.

Tác giả bài viết: Ngô Xuân Minh